نقاط عطف رشد گفتار و زبان

آیا کودک شما متناسب با سنش صحبت می‌کند؟

رشد گفتار و زبان او متناسب با همسالانش است؟

برای پاسخ به این سوال، از اصطلاحی به نام «نقاط عطف رشدی» استفاده می‌کنیم که مشخص می‌کند کودک در هر سنی چه مهارت‌هایی را باید به دست آورده باشد. چند کلمه بگوید؟ جملاتش چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟ و…

آگاهی از نقاط عطف رشد گفتار و زبان برای والدین بسیار مهم است. چرا که در صورتی که مادر و پدر متوجه تاخیرهایی در کسب مهارت‌هایی خاص شدند، می‌توانند به سرعت با متخصص گفتاردرمانی مشورت کنند تا از مزایای مداخله‌ی زودهنگام بهره ببرند. می‌دانید که برای رشد مغز کودکان، وقت طلاست!

منظور از نقاط عطف رشد چیست

نقاط عطف رشد کودک به مهارت‌هایی گفته می شود که کودک در سن خاصی قادر به انجام آن‌هاست. برای مثال اولین باری که کودک راه می‌رود یا اولین کلماتی که به زبان می‌آورد، جزوی از نقاط عطف رشد محسوب می‌شود. رسیدن نوزاد به این نقاط عطف نشان می‌دهد که رشد و تحول او به سطح مورد انتظار بر اساس سنش رسیده است. اگرچه هر کودکی با سرعت تحولی خودش پیش می‌رود، اما معمولاً تمام کودکان در سن مشابهی به این مایلستون‌های رشدی می‌رسند.

به طور کلی می‌توان گفت که نقاط عطف رشد نوزاد به 4 دسته تقسیم می‌شود. این 4 دسته تمام ابعاد تحولی کودک را در بر می‌گیرد و شامل موارد زیر می‌شود:

1. نقاط عطف رشد جسمانی: مهارت‌های حرکتی مثل راه رفتن و نشستن
   
2. نقاط عطف رشد اجتماعی و هیجانی: درک هیجان‌های خود و دیگران
   
3. نقاط عطف رشد شناختی: توانایی کودک برای یادگیری حل مسئله و…
   
4. نقاط عطف رشد ارتباطی: توانایی استفاده از زبان و ارتباط غیر کلامی

نقاط عطف رشد گفتار و زبان بر اساس سن

با وارد شدن به هر سنی، نقاط عطف رشد گفتار و زبان خاصی وجود دارد که کودک باید به آن برسد. در ادامه به این مایلستون‌های رشد گفتار و زبان بر اساس سن اشاره می‌کنیم.

8 تا 12 ماهگی؛ نقاط عطف رشد گفتار و زبان در 1 سالگی

تا 12 ماهگی کودک می‌تواند 3 تا 50 کلمه را درک کند و اولین کلمات بیانی کودک درباره نام افراد یا اشیای آشنا و… است.

مثلاً: مامان، بابا، آب، نیست، و…

همچنین کودک در این سن با صدا دراوردن و اشاره‌های سر و بدن، منظور خود را می‌رساند و با دیگران ارتباط برقرار می‌کند. مثلاً مواقعی که چیزی را می‌خواهد، یا از چیزی خوشش نمی‌آید، آن را با حالت بدن یا صداسازی نشان می‌دهد.

همچنین می‌تواند با دیگران بازی‌های ارتباطی انجام دهد.

12 تا 18 ماهگی؛ بیان حداقل پنجاه کلمه

در 18 ماهگی متوسط لغاتی که کودک استفاده می‌کند بین 50 تا 100 کلمه است. (کودک باید بتواند حداقل 50 کلمه را بیان کند.)

حالا کودک منظور و نیت‌های ارتباطی خود را که پیش از این با ابزارهای غیرکلامی بیان می‌کرد، در این دوره با کلمات ساده بیان می‌کند.

در 18 ماهگی فقط 25 درصد گفتار او برای دیگران قابل فهم است.

18 تا 24 ماهگی؛ رشد عبارت‌های دو کلمه‌ای

همچنین 50 درصد گفتار او برای دیگران (علاوه بر پدر و مادر) قابل فهم است.

متوسط لغاتی که در 2 سالگی کودک باید بتواند استفاده کند 200 تا 300 کلمه محسوب می‌شود.

کودک دو ساله کلماتی که برای اشاره به اشیایی که در دیدش نیستند به کار می‌رود را درک می‌کند. همچنین عبارت‌های دو کلمه‌ای مربوط به آن اشیاء را هم درک میکند.

24 تا 30 ماهگی؛ درک سوالات درباره اشیا، افراد و وقایع

زمانی که کودک به 30 ماهگی می‌رسد باید بتواند سوالاتی با کلمات پرسشی زیر را درک و بیان کند:

• چی؟
  
• کی؟ (چه کسی؟)
  
• چی‌کار می‌کنه؟
  
• کجا می‌ره؟

بازی نمادین انجام می‌دهد که در رشد شناختی کودک بسیار مهم است.

همچنین میتواند دروغ بگوید یا مسخره کند.

برای درخواست‌های مودبانه می‌تواند از «لطفاً» استفاده کند.

30 تا 36 ماهگی؛ استفاده از جملات ساده با گرامر صحیح

در 36 ماهگی کودک باید بتواند جملات ساده را با گرامر صحیح استفاده کند.

همچنین 75 درصد گفتار او برای دیگران قابل فهم است.

کودک می‌تواند سوالاتی با کلمه پرسشی «چرا» را درک و بیان کند.

کلمات مربوط به مکان اشیا نیز برای او قابل درک است و می‌تواند آن‌ها را بیان کند. مثلاً:

• توی
  
• روی
  
• زیر
  
• و…

همچنین استفاده از زبان در بازی‌ها افزایش می‌یابد.

36 تا 42 ماهگی؛ درک روابط معنایی بین جملات

زمانی که کودک 3.5 ساله می‌شود، می‌تواند روابط معنایی بین جملات بهم پیوسته را درک کند.

همچنین کودک تا این سن، نام رنگ‌های پایه را یاد گرفته است.

کودک می‌تواند برای درخواست کردن، از جملات متنوع تری استفاده کنند: «میشه لطفاً…»

42 تا 48 ماهگی؛ قابل فهم بودن 100 درصد گفتار برای دیگران

در 4 سالگی بیش از 50 درصد جملات، طولانی و با گرامر صحیح هستند.

همچنین 100 درصد گفتار برای دیگران قابل فهم است اما هنوز مقدار بسیار کمی جای خطا و اشتباه وجود دارد.

سوالات مربوط به کلمه پرسشی «کِی؟» و «چطوری؟» را درک و بیان می‌کند.

در این سن کودک کلمات مربوط به اشکال ساده مثل دایره و مثلث را آموخته است.

علاوه‌بر این، لغات مربوط به اندازه اشیا مانند «کوچک و بزرگ» را درک می‌کند و در گفتارش از آن‌ها استفاده می‌کند.

می‌تواند اتفاقاتی که رخ داده را برای شما تعریف کند.

می‌تواند استدلال کند. همدلی کند. پیش بینی کند. نقش‌های خیالی بگیرد.

4 تا 5 سالگی؛ روایتگری و سواد آموزی

در این سن کودک در روایتگری پیشرفت کرده است و داستان‌هایی که بیان می‌کند، زنجیره‌ای هستند و طرح مشخصی دارند.

در این سن دانش مرتبط با اعداد، شمردن و حروف الفبایی کسب می‌شود و مهارت سواد آموزی کم کم در سنین 5 سالگی خود را نشان می‌دهد.

کودک دیگر می‌تواند از حروف ربط مثل «چون که…»، «وقتی…» و «اگر…» استفاده کند.

علت نرسیدن کودک به مایلستون‌های رشدی گفتار و زبان

اگر کودک شما به نقاط عطف رشد گفتار و زبان نرسیده است، می‌تواند دلایل مختلفی وجود داشته باشد. برای مثال این تاخیر در گفتار می‌تواند بر اثر عوامل ژنتیکی ایجاد شده باشد. اگر در خانواده سابقه اختلالات زبان وجود دارد احتمال این که کودک دچار تاخیر گفتاری شود بالا می‌رود.

همچنین اگر محیط کودک از نظر محرک غنی نباشد، طبیعی است که کودک دیر زبان باز می‌کند. محیطی که منابع یادگیری لازم را برای کودک فراهم نکند، منجر به تاخیر گفتاری کودک می‌شود. در این صورت شما می‌توانید محرک‌های کلامی محیط کودک را افزایش دهید تا منابع لازم برای یادگیری زبان را داشته باشد.

علل دیگری نیز در تاخیر گفتار و زبان کودکان نقش دارد که آن‌ها را می‌توانید در مطلب زیر مطالعه کنید:

سخن آخر

در این مقاله به بررسی نقاط عطف رشد گفتار و زبان پرداختیم تا شما را با سطح رشدی متناسب با هر سن آشنا کنیم.

درصورتی که درمورد اکتساب هر کدام از مهارت‌های ارتباطی، گفتار و زبان در کودک خود تاخیری مشاهده کردید، بهتر است به متخصصین گفتاردرمانی مراجعه کنید تا درصورتی که اختلالاتی در اکتساب زبان وجود داشت، سریع‌تر در مسیر بهبودی پیش بروید.

به امید رشد کودکان شیرین کلام.