10 راهکار برای درمان لجبازی کودکان
درمان لجبازی کودکان یکی از چالش‌های مهم والدین است که می‌تواند تأثیر زیادی بر روابط خانوادگی و رشد هیجانی کودک داشته باشد. لجبازی، که معمولاً به عنوان نشانه‌ای از استقلال و خودمختاری در کودکان شناخته می‌شود، می‌تواند در صورت عدم مدیریت صحیح به مشکلات جدی‌تری تبدیل شود.
این رفتارها ممکن است ناشی از نیاز به توجه، کمبود بلوغ هیجانی، مسائل حسی یا شناختی کودک، یا سبک والدگری نامناسب باشند. به همین دلیل، شناخت ویژگی‌ها و علل لجبازی کودکان و استفاده از راهکارهای مؤثر برای درمان آنها، امری ضروری است. با درک بهتر این رفتارها، والدین می‌توانند به بهبود روابط خود با فرزندانشان کمک کنند و فضای سالم‌تری برای رشد آنها فراهم سازند.
در این مقاله به بررسی علل لجبازی و راهکار های درمان لجبازی کودکان می‌پردازیم.
ویژگی‌های یک کودک لجباز
فقط به این دلیل که کودک شما خودمختاری و استقلال نشان می‌دهد، نمی‌توان گفت که او لجباز است. در واقع مرز باریکی بین استقلال کودک و لجبازی کردن وجود دارد. نکته مهم این است که قبل از اقدام به درمان لجبازی کودکان، تشخیص درست صورت گیرد. برخی از ویژگی‌هایی که یک کودک لجباز ممکن است از خود نشان دهد شامل موارد زیر می‌شود:
- نیاز زیادی به تایید و شنیده شدن دارند؛ پس بیشتر به دنبال توجه والدین هستند.
- می‌توانند به شدت مستقل باشند.
- می‌خواهند کاری را انجام دهند که دوست دارند نه کاری که از آنها انتظار می‌رود انجام دهند.
- تمام کودکان قشقرق به پا می‌کنند، اما میزان آن در کودکان لجباز بیشتر است.
- این کودکان رهبران خوبی هستند و ممکن است به دیگران دستور دهند.
- تمایل دارند که کارها را با سرعت خودشان انجام دهند و به حرف والدین گوش نمی‌دهند.
به طور کلی لجبازی کودکان به این معناست که آنها حتی با وجود فشار والدین و محیط بیرون رفتارها، افکار و اعمال خود را تغییر نمی‌دهند. همچنین مصمم هستند که به شیوه خاصی که دلشان می‌خواهد رفتار کنند.
علل لجبازی کودکان
عوامل مختلفی برای لجبازی کودکان وجود دارد. متغیرهایی مثل سن، هوش، عوامل روانی، حسی و محیطی بر لجبازی کودکان اثرگذار هستند. در ادامه به بررسی این عوامل می‌پردازیم.
سطوح پایین‌تر بلوغ در کودک
کودکان در سنی قرار دارند که باید مهارت خودتنظیمی را در خود پرورش دهند. آنها زمانی که مریض، گرسنه یا بی حوصله هستند به شدت بی‌قرار می‌شوند و مدیریت کودکان در این شرایط دشوار است. کودکان همچنین در مواقعی که در معرض محرک بیش از حد قرار می‌گیرند، رفتارهای لجبازانه از خود نشان می‌دهند. سن نیز در افزایش لجبازی کودک موثر است و در سنین 4 تا 5 سالگی و دوران نوجوانی، لجبازی بیشتری مشاهده می‌شود.
نیاز به خودمختاری
کودکان درباره محیط اطراف خود کنجکاو هستند و دوست دارند که درباره دنیا و توانایی‌ها و محدودیت‌های خود کاوش کنند. با این حال ممکن است والدین بخاطر امنیت آنها، اجازه ندهند کودکان برخی از کارها را انجام دهند. این موضوع می‌تواند به نافرمانی و رفتارهای لجبازی منتهی شود. در شرایط فوق درمان لجبازی کودکان ضرورت پیدا می‌کند.
کنار آمدن با سو استفاده یا غفلت
کودکان تفاوتی بین توجه مثبت و منفی قائل نیستند. غفلت والدین از نیازهای کودک مثل نیاز به غذا، آرامش و سرگرمی باعث می‌شود کودک برای گرفتن توجه به رفتارهای لجبازی متوسل شود. همچنین مطالعات نشان می‌دهد کودکانی که مورد سوء استفاده قرار گرفتند به پرخاشگری و فوران‌های خشم و لجبازی روی می‌آورند تا از خود محافظت کنند.
سبک والدگری
سبک والدگری نقش مهمی در رشد هیجانی و رفتاری کودک دارد. کودکانی که والدین محدود کننده و مقتدر دارند به نحوی رفتار می‌کنند که خودمختاری خود را نشان دهند. از طرف دیگر والدین بی توجه و منفعل، ناخودآگاه با طرز رفتار خود لجبازی کودک را تقویت می‌کنند. در نتیجه میل به لجبازی در کودک افزایش می‌یابد.
عوامل روانشناختی و حسی
لجبازی ممکن است به صورت مداوم در کودکان دچار اختلالات طیف اوتیسم، اختلالات خلقی، اختلال بیش فعالی، ناتوانی‌های یادگیری، سندروم داون و اختلال نافرمانی مقابله‌ای وجود داشته باشد. این لجبازی به دلیل رفتارهای تکانشی‌ای اتفاق میفتد که این کودکان از خود نشان می‌دهند.
بهتر است بخوانید: علت تاخیر گفتار کودکان
10 راهکار درمان لجبازی کودکان
لجبازی می‌تواند تبدیل به یک صفت شخصیتی شود، اما لزوما ثابت و دائمی نیست. رفتار کودک تحت تاثیر عوامل بیرونی و درونی قرار می‌گیرد. به همین دلیل می‌تواند در طول زمان تغییر و رشد کند. در ادامه به برخی از راهکارهای درمان لجبازی کودکان اشاره می‌کنیم.
راهکار 1؛ تلاش کنید که به کودک گوش دهید
ارتباط موثر یک مسیر دو طرفه است. اگر می‌خواهید فرزندتان به شما گوش دهد، باید ابتدا مایل باشید که برای او شنونده خوبی باشید. توجه کامل خود را به کودک معطوف کنید و تلاش داشته باشید تا به درک کاملی از حرف‌هایش برسید. کودکان لجباز نظرات قوی‌ای دارند و مایلند درباره آن بحث و گفتگو کنند. اگر این کودکان حس کنند شنیده نمی‌شوند، در مقابل شما نافرمانی می‌کنند. پس شنونده خوبی بودن یکی از روش‌های درمان لجبازی کودکان است.
راهکار 2؛ با کودک ارتباط بگیرید و از زور استفاده نکنید
زمانی که کودک را مجبور به انجام کاری می‌کنید، بیشتر نافرمانی می‌کنند و اعمالی خلاف آن انجام می‌دهند. برای مثال مجبور کردن کودک 6 ساله به خوابیدن، در حالی‌که دوست دارد تلویزیون تماشا کند کمک کننده نیست. به جای آن نسبت به چیزی که در حال تماشای آن است، علاقه نشان دهید. زمانی که به خواست کودک اهمیت می‌دهید، بیشتر احتمال دارد که به درخواست شما پاسخ دهد.
راهکار 3؛ برای درمان لجبازی کودکان به او حق انتخاب دهید
کودکان لجباز ذهنیت خود را دارند و دوست ندارند کسی به آنها بگوید که چه کار باید بکنند. برای درمان لجبازی در کودکان بهتر است به آنها حق انتخاب دهید و از جملات دستوری استفاده نکنید. انعطاف پذیری بهترین راهکار درمان لجبازی شدید در کودکان است. برای مثال زمانی که کودک نمی‌خواهد به رخت خواب رود به او حق انتخاب دهید که بین دو داستان قبل از خواب یکی را انتخاب کند. البته در نظر داشته باشید که دادن گزینه‌های زیاد نیز مناسب نیست و ممکن است نتیجه عکس بدهد.
راهکار 4؛ با کودک خود بحث و جدل نکنید
زمانی که با یک کودک لجباز سروکار دارید، هدف شما نباید این باشد که کودک در مقابل شما کوتاه بیاید و در نبرد با او پیروز شوید. هدف نهایی این است که به کودک خود، تنظیم هیجانی و رفتاری را بیاموزید. زمانی که با فرزندتان بحث و جدل می‌کنید، ممکن است در نهایت صبر و تحمل خود را از دست بدهید. در مقابل کودکتان نیز پرخاشگری بیشتری نشان می‌دهد و در مقابل شما نافرمانی می‌کند. بهتر است بدانید چه رفتارهایی کودکتان را تحریک می‌کند و از انجام آنها خودداری کنید. همچنین وارد بحث با کودک نشوید و آرامش خود را حفظ کنید. در عوض به صورت جراتمندانه نظر و خواسته خود را بیان کنید.
راهکار 5؛ در ارتباط با کودک آرامش خود را حفظ کنید
داد زدن بر سر کودک عصبانی و خشمگین می‌تواند مکالمه معمولی را به مسابقه فریاد زدن تبدیل کند. از آن‌جایی که شما بزرگسال هستید، به شما بستگی دارد که مکالمه را به یک نتیجه گیری عملی برسانید. به کودک کمک کنید نیاز انجام دادن کار یا رفتار کردن به شیوه خاصی را درک کند. به طور کلی حفظ آرامش عنصر مهمی در درمان لجبازی کودکان است.
راهکار 6؛ به کودک و انتخاب‌هایش احترام بگذارید
فرزندتان اقتدار شما را نخواهد پذیرفت، اگر احساس کند که مجبور به پذیرش آن است. پس بهترین رویکرد در درمان لجبازی کودکان این است که حامی باشید و به صورت دستوری با کودک صحبت نکنید. تلاش کنید که همکاری کودک را در انجام کارها جلب کنید. بهتر است قوانین مشخصی برای کودک بگذارید و منطق پشت آن را برای او توضیح دهید. همچنین بهتر است با کودک همدلی کنید و هرگز احساسات و ایده‌های او را نادیده نگیرید.
راهکار 7؛ مرزهای مشخصی برای کودک بگذارید
لازم است که همیشه به فرزندتان قوانین، پاداش‌ها و عواقب کارهایش را یادآوری کنید. تعیین مرزهای مشخص یکی از راه های درمان لجبازی کودکان است. زمانی که کودک این مرزها را رعایت می‌کند به او پاداش دهید و در صورت سرپیچی، تنبیهی را در نظر بگیرید. البته توجه داشته باشید که تنبیه نباید شدید باشد. به جای آن فعالیت‌هایی را تعریف کنید که کودک را با پیامدهای اعمالش آشنا کند.
راهکار 8؛ برای درمان لجبازی کودکان با او مذاکره کنید
برخی از اوقات نیاز است که مصالحه را انتخاب و با کودک مذاکره کنید. این طبیعی است که کودک زمانی که به خواسته‌هایش نمی‌رسد لجبازی کند. اگر می‌خواهید کودک به حرف شما گوش دهد، ابتدا باید بدانید چه چیزی مانع این کار می‌شود. از فرزندتان بپرسید که چه چیزی او را آزار می‌دهد و او را تشویق کنید که صحبت کند. تلاش کنید با کودک درباره خواسته‌هایش مذاکره کنید و به نتیجه‌ای برسید که هر دو طرف از آن خشنود هستند.
راهکار 9؛ رفتار مثبت کودک را تقویت کنید
زمان‌هایی پیش می‌آید که دیگر نمی‌دانید چطور رفتار پرخاشگرایانه کودک لجباز خود را کنترل کنید. در این صورت ممکن است بدون فکر عمل و ناخواسته رفتار منفی کودک را تقویت کنید. یکی از راه‌های تغییر پاسخ منفی کودک، تقویت کردن رفتار مثبت اوست. زمانی که کودک کار خوبی انجام می‌دهد به او پاداش دهید. این باعث می‌شود که کودک آن رفتار را تکرار کند.
راهکار 10؛ در درمان لجبازی کودکان ، برای کودک خود الگوی مناسبی باشید
کودکان در تقلید از دیگران متخصص هستند. زمانی که کودک میبیند والدینش از لجبازی او بی‌قرار شدند، واکنش آنها را تقلید می‌کند. به همین دلیل باید مطمئن شوید که الگوی رفتار مناسب برای فرزندتان هستید. آرامش خود را حفظ و نسبت به کودک با محبت رفتار کنید.
سخن آخر
درمان لجبازی کودکان نیازمند رویکردی جامع و آگاهانه است که به والدین کمک می‌کند تا رفتارهای لجبازانه فرزندان خود را درک کنند و با آنها به شیوه‌ای مؤثر برخورد کنند. با توجه به ویژگی‌های خاص این کودکان و علل مختلف لجبازی، استفاده از تکنیک‌های ارتباطی مناسب، احترام به انتخاب‌ها و تعیین مرزهای مشخص می‌تواند تأثیر مثبتی بر رفتار آنها داشته باشد. همچنین، والدین باید با حفظ آرامش و ایجاد فضایی امن، به کودکان کمک کنند تا مهارت‌های خودتنظیمی و تنظیم هیجانی را یاد بگیرند. در نهایت، حل این معضل نه تنها به بهبود رفتار آنان کمک می‌کند، بلکه روابط خانوادگی را نیز تقویت می‌سازد و زمینه‌ساز رشد سالم‌تر آنها می‌شود.
نویسنده
